Kind 24 Oct 2020

Wat is democratisch onderwijs? De school zonder boeken en toetsen

Democratisch onderwijs is een vernieuwende onderwijsvorm die op veel punten totaal anders is dan het huidige traditionele onderwijs. Wat is democratisch onderwijs precies, voor wie is het geschikt en waarmee onderscheiden democratische scholen zich van traditionele scholen?

 

In dit artikel:

Wat is democratisch onderwijs: Het ontstaan

Onderwijs is altijd in beweging, en dat zien we elke keer terug in nieuwe onderwijsprojecten die ontstaan uit onvrede met het huidige systeem.

In 2002 ontstonden de zogenoemde Iederscholen. De basis van deze scholen lag bij het nemen van sociocratische beslissingen, mediëren, geweldloze communicatievormen en het onderwijssysteem sloeg aan. Binnen no-time werden er nieuwe Iederwijs scholen opgericht.

Kort na het begin veranderde de overheid de leerplichtwet wat het moeilijk maakte voor de scholen om door te gaan. Uiteindelijk sloten alle scholen hun deuren, of gingen ze verder onder een andere naam.

Over de opkomst en ondergang van iederwijs werd een boek geschreven:

De basisprincipes van democratisch onderwijs

De democratische scholen kwamen vaak voor uit de oude Iederscholen. De democratische scholen kenmerken zich door het werken met beslissingsmodellen.

  1. Kinderen hebben stemrecht. Ze beslissen over hun eigen leren en hun omgeving.
  2. Er ‘moet’ niets, alles mag.
  3. De pedagogische visie kan per democratische school verschillen.
  4. De meeste democratische scholen zijn particuliere scholen. Ouder betalen dus schoolgeld.

Zelfvertrouwen en communicatie

Het idee achter democratisch onderwijs is de kinderen van vandaag voorbereiden op de nieuwe maatschappij van de toekomst. Een van de redenen achter het onderwijs is dat 80% van de leerlingen die nu wordt onderwezen, banen zullen hebben die nu nog niet eens bestaan.

Er is dus behoefte aan een andere manier van onderwijs, die kinderen hier beter op kan voorbereiden. In de maatschappij van de toekomst is communiceren, samenwerken en weten hoe je kennis kunt vergaren en gebruiken, belangrijk.

De maatschappij vernieuwt zich telkens sneller, en om zelf te kunnen innoveren moet je in jezelf geloven en overtuigd zijn van je eigen kunnen. Dit zijn pijlers van het democratisch onderwijs.

De grootste verschillen met traditioneel onderwijs

  • Er is geen vast curriculum. De leerling beslist zelf hoe, wat, waar en wanneer hij wil leren. Het leren is een ‘resultaat’ van activiteiten die ze zelf kiezen. De scholen gaan uit van een natuurlijke nieuwsgierigheid van het kind.
  • De school werk sociocratisch. Leerlingen stemmen over beslissingen, en de stem van een leerling weegt even zwaar als die van een volwassene.
  • Er zijn geen vaste tijden. Kinderen moeten (vaak) minimaal 24 uur per week aanwezig zijn maar mogen zelf kiezen wanneer ze komen, en gaan.
  • Er zijn geen klassen of vaste groepen.
  • Er zijn geen toetsen. Leerlingen worden niet opgeleid tot een diploma, tenzij ze dat zelf wensen omdat ze bijvoorbeeld specifiek vervolgonderwijs kiezen. In dat geval zullen ze toetsen maken.

Ook interessant: Slow parenting: de opvoedstijl voor ouders met haast

Voldoen democratische scholen aan de eisen van de leerplicht?

Soms komt het democratisch onderwijs in opspraak. Politici noemden dit soort onderwijs in het verleden een veredelde speeltuin, en sommigen meenden dat het geen school is in de zin van de leerplichtwet. Hebben ze gelijk?

Hoewel er vanuit verschillende hoeken stevige kritiek is op het onderwijs, is er tot zover geen reden voor zorgen. Democratische scholen worden vaker gecontroleerd door de onderwijsinspectie, en tot nu toe voldoen de scholen aan de eisen van de inspectie.

Een paar belangrijke dingen waar de onderwijsinspectie op let is dat de school grondslag legt voor aansluitend onderwijs, en dat er bevoegde leraren zijn.

Voor wie is democratisch onderwijs geen optie?

Democratisch onderwijs is niet voor iedereen weggelegd. Het moet echt bij het kind passen. Kinderen die moeite hebben met discipline, of onvoldoende gemotiveerd zijn, kunnen het moeilijk vinden om mee te komen op het democratisch onderwijs. Kinderen die controle willen hebben over hun eigen leren, zijn waarschijnlijk wel helemaal op hun plek bij democratisch onderwijs.

Klik hier voor meer informatie over democratisch onderwijs en een scholenzoeker.

Meer lezen over spelenderwijs leren? Bekijk dit boek eens:

En dit boek is een interessante optie voor ouders die meer willen weten over thuisonderwijs: